Samo nekoliko nedelja posle trijumfalnog ulaska srpske vojske u Niš, nastao je prvi plan oslobođenog grada. Autor je bio nesvakidašnji junak – američki dobrovoljac Feliks Vajter, poznat među Srbima kao Srećko Daljković.
Američki potporučnik u srpskoj uniformi
Prvi plan oslobođenog Niša nacrtao je potporučnik Daljković u martu 1878. godine. Feliks Vajter je nosio čin potporučnika i bio je šef štaba dobrovoljačkog bataljona. Za hrabrost je odlikovan zlatnom medaljom. O njegovom životu ne postoje opširni podaci, ali je njegovo delo ostalo kao dragoceno svedočanstvo o Nišu nakon viševekovne osmanske vlasti.
Grad na pragu promena
Plan Feliksa Daljkovića prikazuje Niš neposredno nakon oslobođenja. Najveće zdanje bio je Bećir Begov konak. Nalazio se na mestu današnje gradske kuće i parka. Imanje Bećir Bega – čitav Bećir Begov čiflik – protezalo se sve do glavne pošte i hotela Ambasador. Taj posed činio je veći deo današnjeg Trga Kralja Milana.
Od konaka pa do sadašnje ulice Kralja Stevana Prvovenčanog prostirala se Džidit Mahala. Imala je i sopstvenu džamiju. U to vreme, most koji bi povezivao ovu oblast sa Jagodin Malom još nije postojao.
Džamije i crkve starog Niša
Na mestu današnje robne kuće Beograd, u kojoj je sada H&M, nalazila se Barjak džamija. Na prostoru Narodnog pozorišta bila je Fukara džamija. Defterdar efremova džamija, koju su upisali i na Daljkovićevom planu, i dalje se nalazi u Lešjaninovoj ulici.
Pravoslavni hramovi su takođe ucrtani. Saborna crkva bila je označena kao Crkva Svetog Simeona u Mahali Popa Stavra. Na Paliluli je bio hram Svetog Nikole.
Bolnica, kasarne i prvi parni mlin
Na Gorici je postojala velika bolnica uz kasarnu. Blizu današnje železničke stanice bio je parni mlin. Ovi objekti svedoče o prvim znacima modernizacije koja će tek uslediti.
Zaboravljeni hroničar Niša
Feliks Vajter – Srećko Daljković ostao je gotovo nepoznat savremenim Nišlijama. Njegov plan, nastao u martu 1878, poslužio je kao osnova za poznati Vinterov regulacioni plan. Zahvaljujući njegovom crtežu, danas možemo sagledati kako je Niš izgledao na pragu velikih promena koje su oblikovale grad kakav poznajemo.
REDAKCIJA RADIO NIŠ
REDAKCIJA RADIO NIŠ